گل نرگس

💠 مقصود از رئیس مذهب بودن امام صادق علیه‌السّلام چیست؟ چرا مذهب تشیّع را به نام مذهب جعفری می‌شناسند؟  - بخش اوّل
▪️گرچه مذهب شیعه همان مکتب رسول خدا است؛ و آموزه‌های همۀ ائمّه در تبیین این مکتب، سهیم و دَخیل است؛ امّا اینکه امام صادق عليه‌السّلام به‌عنوان رئیس مذهب مشهورند، به دلیل موقعیت فوق‌العاده‌ای است که برخلاف پدران بزرگوار و فرزندان معصومشان، در اختیار آن حضرت قرار گرفت. ایشان در یک دورۀ انتقالی، بیشترین فراغت را برای نشر و تبیین و ترویج و تعلیم معارف قرآن و اهل بیت، در اختیار داشتند.
▪️دوران امام باقر و امام صادق علیهماالسّلام، دورۀ انتقال حکومت از بنی‌ امیّه به بنی عبّاس، یا به تعبیر دقیق‌تر از بنی مروان به بنی عبّاس بود و درگیری‌های قدرت‌های سیاسی با یکدیگر، فرصت و فراغت به آنها نمی‌داد که کنترل فوق‌العاده و اختناق شدیدی را که در زمان سایر ائمّه علیهم‌السّلام اعمال می‌کردند، در آن زمان هم اعمال کنند.
▪️به‌همین خاطر بعد از دوران اختناقی که خصوصاً بعد از واقعۀ عاشورا پیش آمد و حکومت‌های ظالم اموی، کوچک‌ترین مَنفَذی را برای تبیین معارف قرآن و اهل بیت علیهم‌السّلام باقی نگذاشتند؛ امام باقر علیه‌السّلام و بعد از ایشان امام صادق عليه‌السّلام این فرصت را پیدا کردند که این معارف را تبیین و ترویج کنند.
▪️شاید حدود هشتاد درصد احادیثی که در کتب حدیثی شیعه به ما رسیده است، از این دو امام بزرگوار، امام باقر و امام صادق علیهماالسّلام، نقل شده است؛ به خاطر فرصت و فراغت ایشان؛ واِلاّ این گونه نیست که ائمّۀ دیگر در مقام و مرتبۀ علمی، چیزی کمتر از این دو امام بزرگوار داشتند. چنین فرصت و فراغتی در اختیار دیگر ائمّۀ ما قرار نگرفت. این است که مکتب تشیّع، به نام امام صادق علیه‌السّلام شناخته شد.
▪️شاید به لحاظ دیگری هم مذهب تشیّع به جعفری مشهور شد و آن این که مذاهب فقهی چهارگانۀ اهل سنّت (حَنَفی، مالکی، شافعی، و حَنبلی) هم تقریباً در عصر امام صادق علیه‌السّلام شروع به شکل گیری کردند. اَبوحَنیفه، معاصر امام صادق علیه‌السّلام بود و دو سال شاگردی و طلبگی ایشان را کرده بود؛ تا پایان عمر هم می‌گفت:

«لَوْلا السَّنَتانِ لَْهَلَکَ اْلنُّعمان»

اگر آن دو سال که من به درس امام صادق علیه‌السّلام رفتم، نبود؛ هلاک شده بودم. اینکه چه شد کسانی که شاگرد امام صادق علیه‌السّلام بودند، رو در روی امام ایستادند؛ برای خودشان مذهبی بنیان گذاری کردند و عدّه‌ای را به دور خود جمع کردند؛ نکاتی است که در کتاب «حدیث دوست» به آنها اشاره شده است. 
▪️چون این مذاهب از زمان امام صادق علیه‌السّلام به بعد شکل گرفتند و این چهار مذهب به اسم بنیان گذارانشان شناخته شدند؛ یعنی پیروان احمد حَنبَل را حنبلی مذهب؛ پیروان ابوحنیفه را حنفی مذهب؛ پیروان مالک بن انس را مالکی و پیروان امام شافعی را شافعی می‌گویند؛ پیروان مکتب تشیّع را هم، پیروان مذهب جعفری نام می‌نهند.
ادامه دارد….
استاد مهدی طیّب

۹۱/۰۶/۱۶
#مناسبات_ماه_شوال 
@ahlevela_channel